Nếu như ở Việt Nam có ngày lễ Vu Lan là ngày để biết ơn, báo hiếu cha mẹ thì ở Nhật Bản cũng có một ngày lễ mang ý nghĩa tương tự đó là lễ hội Obon. Lễ Obon Matsuri là dịp lễ lớn nhất diễn ra vào mùa hè Nhật Bản để người dân nhớ về cội nguồn, tưởng nhớ và biết ơn ông bà cha mẹ. Đây cũng là một dịp đoàn tụ gia đình và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong văn hóa tâm linh tín ngưỡng của người Nhật.
Lễ hội Obon là gì?
Obon Matsuri là lễ hội Phật giáo được tổ chức ở Nhật Bản vào mỗi mùa hè để tưởng nhớ về tổ tiên cũng như những người thân yêu đã khuất. Lễ hội Obon còn có tên gọi khác là lễ hội Bon hay lễ hội của những con thuyền thả trôi sông. Trong đạo Phật, người ta quan niệm và tin rằng, linh hồn của người đã khuất sẽ về thăm gia đình trước khi trở về với thế giới bên kia.
Trong lễ hội Obon, các thành viên trong gia đình sẽ cùng quây quần lại để thực hiện những nghi lễ truyền thống. Các hoạt động này đều hướng đến mục đích giúp cho linh hồn của những người đã khuất trở về thăm người thân một cách an toàn. Cùng với ý nghĩa tưởng nhớ về tổ tiên, lễ Obon cũng là một dịp để gia đình sum họp và cũng là một trong những kỳ nghỉ lễ lớn nhất tại Nhật Bản.
Tìm hiểu về lễ hội Obon – Lịch sử ra đời và ý nghĩa
Lễ hội Obon đã xuất hiện ở Nhật từ hơn 500 năm trước. Nguồn gốc của lễ hội này bắt nguồn từ truyền thuyết về một đệ tử nhà Phật có tên là Mokuren (Mục Kiền Liên).
Theo như truyền thuyết, Mokuren là đệ tử của phật giáo đã tu hành đắc đạo. Ông mất mẹ từ sớm nên luôn có tư tưởng báo hiếu cho mẹ thông qua việc kết nối với linh hồn của người mẹ quá cố. Tuy nhiên, khi gặp được linh hồn của người mẹ, ông mới hay biết mẹ mình đang bị đày đọa dưới địa ngục vô cùng khổ đau do trước đây mẹ của ông từng làm nhiều việc ác, trái với đạo lý cuộc sống.
Nỗi day dứt này luôn bám theo Mokuren ngày đêm và ông quyết định tìm đến đức Phật để kiếm tìm sự giúp đỡ. Cảm động trước ý định báo hiếu của Mokuren, đức Phật đã đưa cho ông một cách giải thoát cho linh hồn của người mẹ đó là hãy dâng lên những lễ vật để cúng cho các nhà tu hiện đang tu hành trong dương gian. Thời điểm diễn ra thường là vào ngày 15 tháng 7 hằng năm.
Chính nhờ sự thành tâm của Mokuren mà mẹ của ông đã được giải thoát khỏi vòng đày ải dưới chốn địa ngục. Khi gặp lại linh hồn của người mẹ, Mokuren vui mừng nhảy múa và đó cũng là điệu múa đặc trưng xuất hiện trong lễ hội Obon được lưu truyền cho đến ngày nay. Điệu múa gắn liền với nhân vật Mokuren mang tên là Bon – Odori.
Hằng năm, người dân Nhật Bản lại tổ chức lễ hội Obon để cầu nguyện cho linh hồn của tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã khuất luôn được mãn nguyện ở bên kia thế giới cũng như thể hiện lòng biết ơn đối với họ. Có thể nói, lễ hội Obon mang ý nghĩa tâm linh vô cùng quan trọng, được người dân trên khắp đất nước tôn trọng, gìn giữ và lưu truyền cho đến tận ngày nay.
Nghi thức diễn ra lễ hội Obon ở Nhật
Tùy vào từng khu vực khác nhau ở Nhật Bản mà thời điểm tổ chức lễ hội Obon cũng khác nhau. Ở một số vùng như Tokyo, Yokohama và vùng Tōhoku, lễ Obon thường diễn ra vào khoảng thời gian từ ngày 13 – 16/7. Bên cạnh đó, có những khu vực tổ chức lễ Obon vào khoảng thời gian từ 13 – 16/8. Đây cũng là ngày diễn ra lễ hội Obon lớn nhất được tổ chức thường niên ở Kyoto, Nhật Bản.
Theo đó, nghi thức diễn ra các sự kiện trong lễ Obon như sau:
Ngày 12/8 – “Chuẩn bị đón tổ tiên”
Vào trước ngày diễn ra lễ hội Obon, người dân Nhật Bản sẽ tự tay trang trí dưa leo và cà tím cắm bằng que tăm hoặc đũa, gọi là “Ngựa linh thiêng”. Đây là nghi thức để đón rước linh hồn của tổ tiên về với gia đình một cách an toàn và nhanh chóng nhất.
Người dân quan niệm rằng, dưa leo là ngựa, cà tím, được làm ra với ý nghĩa là những người đã khuất sẽ lên ngựa để mau chóng trở lại trần gian và sau đó sẽ cưỡi bò để thong thả, chậm rãi quay về thế giới bên kia.
Ngày 13/8 – “MUKAEBI” (Lửa đón)
Đây là nghi thức đón các linh hồn trong lễ Obon. Vào chiều tối, người dân thường đặt những cây đèn thắp sáng trước bàn thờ và đốt các cuống gai đã tước vỏ ở vườn và cổng. Tục lệ này gọi là “Lửa đón’ để giúp các linh hồn thấy đường quay trở về nhà.
Ngọn lửa chính là biểu tượng cho phần dương, là nơi soi sáng. Người dân quan niệm, linh hồn của người đã khuất sẽ cưỡi đám khói từ ngọn lửa đốt sáng này để quay trở về trần gian. Cũng nhờ đám khói này mà các linh hồn sẽ không bị lạc đường và có thể quay về nhà an toàn. Chính vì vậy mà đám khói còn có vai trò như là vật chỉ đường “Michishirube”.
Ngày 14,15/8 – Viếng mộ
Đây được xem là khoảng thời gian mà các linh hồn sẽ ở lại nhà. Vào thời gian này, các thành viên trong gia đình thường đi viếng mộ. Họ sẽ dọn dẹp các mộ phần sạch sẽ, dâng hoa, dâng nước và thắp hương để thờ cúng tổ tiên. Sau đó, những người thân thuộc, họ hàng sẽ tập trung lại và cùng nhau ăn uống, tưởng nhớ về những người đã khuất. Đây cũng là thời điểm mà các sự kiện ngoài đường phố cũng bắt đầu nhộn nhịp.
Ngày 16/8 – “OKURIBI” (Lửa đưa)
Đây cũng là ngày cuối cùng của lễ hội Obon – ngày tiễn đưa các linh hồn. Sau những nghi thức đón rước, đốt lửa soi đường, thắp hương tưởng nhớ tổ tiên thì trong ngày cuối cùng, người dân sẽ tổ chức đốt lửa để tạm biệt tổ tiên. Lửa tiễn đi sẽ được đốt tại đúng vị trí “Lửa đón” để thắp sáng đường tiễn đưa các linh hồn trở về thế giới bên kia.
Những hoạt động đặc trưng trong lễ hội Obon Nhật Bản
Trong ngày lễ Obon, rất nhiều hoạt động đặc trưng được tổ chức với ý nghĩa tưởng nhớ đến tổ tiên. Tiêu biểu nhất có thể kể đến đó là:
Đón và tiễn linh hồn trong lễ hội
Cũng giống như với thông tục trong ngày lễ Vu lan ở Việt Nam, lễ hội Obon của Nhật Bản cũng tiến hành các nghi thức đón linh hồn trở về nhà và tiễn linh hồn trở lại âm phủ. Mặc dù lễ Obon diễn ra chính thức từ ngày 15/7 nhưng thường vào ngày 13 là các gia đình sẽ bắt đầu đốt lửa để giúp các linh hồn tìm được đường trở về nhà.
Ngày 14 và 15, linh hồn sẽ ở lại nhà và được người thân dâng đồ cúng. Đến ngày 16, các gia đình sẽ dâng lên bánh Okuridango để tiễn đưa linh hồn trở về thế giới bên kia. Cũng vào ngày này, người dân cũng thực hiện nghi thức đốt lửa giống với ngày 13 để tiễn linh hồn.
Dâng lửa soi đường cho linh hồn
Nghi thức dâng lửa soi đường cho linh hồn trở về nhà là phong tục mà bất kỳ gia đình nào cũng thực hiện trong lễ hội Obon. Người dân sẽ đốt đuốc ở ngoài vườn hoặc cài trước cổng nhà để dẫn đường cho linh hồn trở về.
Ở một số vùng tại Nhật bản còn tổ chức những lễ hội dâng lửa với quy mô rất lớn. Điển hình nhất phải kể đến là nghi thức dâng lửa diễn ra tại lễ hội Obon ở Kyoto. Có đến 5 đám lửa lớn sẽ được đốt lên trên sườn núi và mỗi đám lửa tạo thành một chữ khổng lồ có thể trông thấy từ xa. Theo đó, 5 chữ được đốt trong lễ Obon ở Kyoto là chữ “Đại”, “Diệu”, “Pháp”, “Thuyền” (trong đó, 2 chữ “Đại” được đốt cùng với 3 chữ con lại tạo thành 5 chữ).
Bon Odori – điệu múa trong ngày lễ Bon
Trong lễ hội Obon, rất nhiều nơi tổ chức thành các lễ hội lớn và có rất nhiều hoạt động hấp dẫn diễn ra. Trong số đó không thể nào thiếu được điệu múa truyền thống Bon Odori. Theo như trong truyền thuyết, Mokuren khi biết linh hồn của mẹ được siêu thoát, ông đã quá vui mừng và nhảy múa. Kể từ đó, điệu múa này trở thành điệu múa đặc trưng trong lễ Obon.
Nghi thức thả thuyền giấy (Toro Nagashi)
Đây là nghi thức kết thúc lễ hội Obon. Những chiếc thuyền giấy nhỏ được thắp nến bên trong sẽ đem ra thả ở các con sông với ý nghĩa tiễn đưa linh hồn trở về với thế giới bên kia.
Những ngọn nến bên trong thuyền tượng trưng cho việc dâng lửa để soi đường dẫn lối cho các linh hồn trở về nơi mà họ thuộc về. Ở một số nơi, nghi thức thả thuyền giấy còn diễn ra cùng lúc với những màn pháo hoa rực rỡ, báo hiệu để kết thúc kỳ lễ Obon.
Có thể thấy, lễ hội Obon đã trở thành một trong những nét văn hóa đặc sắc và lâu đời nhất của Nhật Bản được gìn giữ cho đến ngày nay. Nó mang lại một giá trị tinh thần rất lớn cho người dân xứ Phù Tang và đó cũng là một tín ngưỡng tâm linh vô cùng cao đẹp. Nếu có dịp du lịch Nhật Bản vào thời gian diễn ra lễ hội Bon thì bạn hãy dành thời gian để trải nghiệm không khí lễ hội cũng như những hoạt động đặc sắc nhất trong những ngày diễn ra Obon Matsuri nhé!
Xem thêm bài viết khác:
0 Comment